Wpływ synchronicznych uderzeń metronomu... raport
Wpływ synchronicznych uderzeń metronomu na osiągnięcia dzieci i młodzieży w nauce: sprawozdanie z dwóch wstępnych badań_raport
Dr Gordon Taub
University of Central Florida
Dr Kevin McGrew
Institute for Applied Psychometrics
Nauczyciele od dawna poszukują metod poprawienia osiągnięć naukowych wszystkich uczniów. W szczególności w przypadku edukacji specjalnej wychowawcy eksperymentują z przeróżnymi akademickimi i nieakademickimi programami interwencyjnymi, uzyskując jednak zróżnicowane wyniki. Większość dobrych programów edukacyjnych skupiała się do tej pory na bezpośrednim ukierunkowaniu umiejętności akademickich. Interwencje nieakademickie (np. trening procesów językowych i/lub trening percepcyjno-motoryczny - trening psycholingwistyczny, terapia wzorców psychomotorycznych), które mnożyły się w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, nie sprawdziły się, przede wszystkim dlatego, że nie dawały powtarzalnych wyników związanych z wpływem na szybkość i wydajność uczenia się. W rezultacie pole edukacji zdominowały sceptyczne opinie na temat korzyści „przetwarzania" nieakademickiego oraz interwencji „w mózg", których wymiernym efektem miały być osiągnięcia w nauce.
Niedawno ponownie zainteresowanie wzbudziły biologiczne koncepcje zaburzeń uczenia się i potencjalne korzyści płynące z terapii związanych z „przetwarzaniem" nieakademickim, opartych na zasadach współczesnej psychologii poznawczej, plastyczności mózgu, obrazowania za pomocą rezonansu magnetycznego (fMRI) i wynikach badań genetycznych. „Procesy" poznawcze uważane za czynniki stanowiące podstawę wielu zaburzeń uczenia się to na przykład świadomość fonologiczna, szybkość dobierania słów (szybkie automatyczne nazywanie), pamięć robocza i funkcje wykonawcze. Te właśnie procesy stanowią również fundament do tworzenia nowych metod, mających na celu poprawienie rozwoju naukowego uczniów.
Nowe podejście do zasadniczych procesów poznawczych (w kształceniu akademickim) wzbogacono o badania nad rytmem mózgu/zgraniem w czasie. Dokładniej, zjawisko zgrania w czasie (śledzenia czasowego) poprzez wzorce doświadczalne, które wymagają od osób utrzymania synchroniczności z bodźcami słuchowymi (np. pochodzącymi z metronomu) zostało uznane za potencjalnie istotne w diagnozie i terapii różnych zaburzeń klinicznych. Poprawa zgrania w czasie u badanych osób stanowi równocześnie podstawę programów terapeutycznych nastawionych na postępy i poprawę wyników w różnych dziedzinach. Terapia oparta na synchronicznych uderzeniach metronomu (SMT) nastawiona na minimalizację różnicy między uderzeniami metronomu, a oczekiwaniem badanej osoby na uderzenia, wykazała niedawno niezwykle istotny wpływ terapeutyczny na poczucie czasu i rytmu u ludzi. Co ważniejsze, polepszenie poczucia czasu i rytmu u osób badanych sprawiło, że lepiej radzili sobie oni z grami takimi, jak tenis czy golf oraz wpłynęło na poprawę zachowania u dzieci cierpiących na ADHD.
W efekcie doniesień o pozytywnych wynikach terapii SMT zrealizowano dwa projekty badawcze mające na celu przetestowanie potencjalnie korzystnego wpływu terapii SMT na wyniki w nauce. Badania przeprowadzono przy użyciu interaktywnego programu terapeutycznego Interactive Metronome® (IM) na próbach pochodzących z dwóch szkół - podstawowej (n = 86) oraz średniej (n = 283). Osoby uczestniczące w doświadczeniu zostały losowo przypisane do grupy, która miała zostać poddana terapii oraz do grupy kontrolnej. Grupa poddana terapii IM uczestniczyła w 3-4-tygodniowej interwencji (15-18 sesji) zaplanowanej tak, aby zminimalizować różnicę między oczekiwanym, a faktycznym uderzeniem metronomu. W tym czasie grupa kontrolna uczestniczyła w zwyczajnych zajęciach szkolnych (w przypadku uczniów szkoły średniej było to wychowanie fizyczne, a w przypadku szkoły podstawowej - przerwa). Analizę statystyczną wyników osiąganych przed i po przeprowadzeniu doświadczenia skupiono na standardowej ocenie podstawowych i pobocznych umiejętności matematycznych i/lub umiejętności czytania (w tym: płynność czytania, rozumienie tekstu, liczenie i rozwiązywanie zadań matematycznych), a także związanych z powyższymi przedmiotami zdolności poznawczych (np. świadomość fonologiczna, szybkie automatyczne nazywanie, uwaga/koncentracja, ocena upływu czasu).
W przypadku obydwu doświadczeń grupa poddana terapii IM wykazała znaczącą poprawę poczucia czasu i rytmu. Średnio, poprawa u badanych osób wyniosła około 50% w porównaniu z grupą kontrolną. Co ważniejsze, zaobserwowano dodatni wpływ terapii na czynniki oddziałujące na procesy poznawcze i przyswajanie wiedzy. Wyniki terapii IM (effect sizes) wahały się między 0,15 a 0,50. Wynik ten sugeruje, że 3-4-tygodniowy trening IM owocuje przyspieszeniem nabywania umiejętności związanych z matematyką i czytaniem o około 7-20% w porównaniu z grupą kontrolną. Rezultaty terapii były nieco lepsze w przypadku dzieci ze szkoły podstawowej.
Przebieg tych dwóch wstępnych doświadczeń nie pozwolił na przebadanie potencjalnych zmian w podstawowych mechanizmach poznawczych oraz związanych z pracą mózgu. Przedstawione zostaną później liczne ogólne hipotezy, skupione głównie na przyczynowych mechanizmach przetwarzania poznawczego/informacyjnego (np. poprawa pamięci roboczej, kontrolowana uwaga wykonawcza, funkcje wykonawcze). Naświetlone zostaną również następstwa badań mózgu (np. badań fMRI prowadzonych podczas terapii IM oraz po jej zakończeniu).
Podsumowując, opisane powyżej wyniki doświadczeń wykazują, że terapia synchronicznymi uderzeniami metronomu (SMT), która oparta jest na współczesnych badaniach i teorii psychologii poznawczej, może mieć pozytywny wpływ na wyniki w nauce. Trening SMT, przeprowadzony podczas opisanych doświadczeń z zastosowaniem protokołu terapii IM, wydaje się przyczyniać do względnego przyspieszenia nauki czytania oraz matematyki, w szczególności w przypadku dzieci w wieku szkoły podstawowej. Podstawowe mechanizmy odpowiedzialne za takie działanie terapii (czyli: co dzieje się „pod maską") nie zostały do tej pory poznane, lecz powtarzalne pozytywne rezultaty obserwowane w prowadzonych doświadczeniach budzą chęć bardziej dogłębnego zbadania programu IM w kontekście edukacyjnym.
